ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ - Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Η σταχομαζώχτρα

Η ΣΤΑΧΟΜΑΖΩΧΤΡΑ
(ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟΝ ΔΙΗΓΗΜΑ)
Untitled1

Μεγάλην ξέφρασεν κπληξιν γειτόνισσα τ Ζερμπινιώ, δοσα τ μέρ τν Χριστουγέννων το τους 187… τν θεια-χτίτσα φοροσαν καινουργ μανδήλαν, κα τν Γέρο κα τν Πατρώνα μ καθαρ ποκαμισάκια κα μ νέα πέδιλα. Τοτο δ διότι το γνωστότατον τι θεια-χτίτσα εχεν δε τν προκα τς κόρης της πωλουμένην π δημοπρασίας πρς πληρωμν τν χρεν ναξίου γαμβρο, διότι το ρημος κα χήρα κα διότι νέτρεφε τ δύο ρφαν γγονά της μετερχομένη ποικίλα παγγέλματα. το (ς εναι μοναχή της!) π κείνας πο δν χουν στν λιο μορα. γειτόνισσα τ Ζερμπινι κτειρε τς στερήσεις τς γραίας κα τν δύο ρφανν, λλ μήπως το κα ατ πλουσία, δι ν λθ ατος ρωγς κα παρήγορος; Ετυχς μακαρίτης, μπαρμπα-Μιχαλιός, στις προηγήθη ες τν τάφον τς συμβίας χτίτσας, χωρς ν δ τ δειν τ πικείμενα ατ μετ τν θάνατόν του. το καλς ψυχς, ς εχε ζωή! συχωρεμένος. Τ δύο παιδιά, «τ διαφόρετα*», Γεώργης κα Βασίλης, πνίγησαν βυθισθείσης τς βρατσέρας των τν χειμνα το τους 186… βρατσέρα κείνη πωλέσθη ατανδρος, τί φρίκη, τί καημός! Τέτοια τρομάρα καμμις καλς χριστιανς ν μν τς μέλλ. τρίτος γυιός της, σουρτούκης, τ χαμένο κορμί, ξενιτεύθη, κα ερίσκετο, λεγαν, ες τν μερικήν. Πέτρα ρριξε πίσω του. Μήπως τν εδε; Μήπως τν κουσεν; λλοι πάλιν πατριτες επαν τι νυμφεύθη ες κενα τ χώματα, κ πρε, λέει, μι φράγκα. Μι γγλεζοπούλα, να ξωθικό, πο δν ξευρε ν μιλήσ ρωμέικα. Μ χειρότερα! Τί ν π κανείς, μπορε ν καταρασθ τ παιδί του, τ σωθικά του, τ σπλάγχνα του; κόρη της πέθανεν ες τν δεύτερον τοκετόν, φεσα ατ τ δύο ρφαν κληρονομίαν. πατεριασμένος* τους ζοσε κόμα (πο ν φτάσουν τ μανττα του, ρα τν ρα!), μ τί νοικοκύρης, τ πρόκοψε λήθεια! Χαρτοπαίκτης, μέθυσος κα μ λλας ρετς κόμη. Επαν πς ξαναπαντρεύτηκε λλο, δι ν πάρ κα λλον κόσμον ες τν λαιμόν του, συνείδητος! Τέτοιοι ντρες!… καμε δ κι ατ να γαμπρό, μ γαμπρ λαμπρό* τ ν βγ!). Τί ν κάμ, βαλε τ δυνατά της, κ προσπαθοσε πως-πως ν ζήσ τ δύο ρφανά. Τί ξιολύπητα, τ καημένα! Κατ τς διαφόρους ρας το τους, βοτάνιζε, ργολογοσε*, μάζωνε λιές, ξενοδούλευε. μάζωνε κούμαρα κα τ βγαζε ρακί. Μερικ στέμφυλα π δ, καμπόσα βότσια ραβοσίτου π κε, λα τ χρησιμοποίει. Ετα κατ κτώβριον, μα νοιγαν τ λαιοτριβεα, παιρνεν να εδος πχυν, ν πενηντάρι κ λευκοσιδήρου, μίαν στάμναν μικράν, κ γύριζεν ες τ ποτόκια*, που κατεστάλαζαν α ποστάθμαι το λαίου, κ μάζωνε τν μούργα. Δι τς μεθόδου ταύτης κονόμει λον τ νιαύσιον λαιον το λυχναρίου της. λλ τ πρώτιστον εσόδημα τς θεια-χτίτσας προήρχετο κ το σταχομαζώματος. Τν ούνιον κατ τος πεβιβάζετο ες πλοον, πλεεν περπόντιος κα διεπεραιοτο ες Εβοιαν. Περιεφρόνησε τ νειδιστικν πίθετον τς «καραβωμένης», περ σφενδόνιζον λλα γύναια κατ ατς, διότι νειδος κόμη θεωρετο τ ν πλέ γυν ες τ πελάγη. κε, μετ λλων πτωχν γυναικν, σχολετο συλλέγουσα τος στάχυς, τος πίπτοντας π τν δραγμάτων τν θεριστν, π τν φορτωμάτων κα κάρρων. Κατ τος, ο χωρικο τς Εβοίας κα τ χωριατόπουλα ρριπτον κατ πρόσωπον ατν τ σκμμα: «Νά! ο φστάνες! μς ρθαν πάλιν ο φστάνες*!» λλ ατη κυπτεν πομονητική, σιωπηλή, συνέλεγε τ ψιχία κενα τς πλουσίας συγκομιδς το τόπου, πήρτιζε τρες τέσσαρας σάκκους, λόκληρον νιαυσίαν σοδείαν δι αυτν κα δι τ δύο ρφανά, τ ποα εχεν μπιστευθ ν τ μεταξ ες τς φροντίδας τς Ζερμπινις, κα ποπλέουσα πέστρεφεν ες τ παραθαλάσσιον χωρίον της.

* * *

Πλν φέτος, δηλ. τ τος κενο, φορία εχε μαστίσει τν Εβοιαν. φορία ες τν λαινα τς μικρς νήσου, που κατκει θεια-χτίτσα. φορία ες τς μπέλους κα ες τος ραβοσίτους, φορία σχεδν κα ες ατ τ κούμαρα, φορία πανταχο. Ετα, πειδ οδν κακν ρχεται μόνον, βαρς χειμν νέσκηψεν ες τ βορειότερα κενα μέρη. π το Νοεμβρίου μηνός, χωρς σχεδν ν πνεύσ νότος κα ν πέσ βροχή, ρχισε ν χιονίζ. Μόλις παυεν ες νιφετς κα ρχιζεν λλος. νίοτε πνεε ξηρς βορρς, σφίγγων τι μλλον τ χιόνια, τ ποα δν λυωναν ες τ βουνά. «περίμεναν λλα». γραα μόλις εχε προλάβει ν μεταφέρ π τν μων της π τν φαράγγων κα δρυμν γκαλίδας τινς ξηρν ξύλων, σαι μόλις θ ρκουν δι δύο βδομάδας τρες, κα βαρς χειμν πέπεσε. Περ τ μέσα Δεκεμβρίου μόλις πλθε μικρ διακοπή, κα δειλαί τινες κτνες λίου πεφάνησαν πιχρυσοσαι τς ψηλοτέρας στέγας. θεια-χτίτσα τρεξεν ες τ «ρμάνια» να προλάβ κα εσκομίσ καυσόξυλά τινα. Τν παύριον χειμν κατέσκηψεν γριώτερος. Μέχρι τν Χριστουγέννων οδεμία μέρα εδιος, οδεμία γωνία ορανο ρατή, οδεμία κτς λίου. Κραταις κα βαρύπνοος βορρς, «χιονιστής», φύσα κατ τς παραμονς τς γίας μέρας. Α στέγαι τν οκιν σαν κατάφορτοι κ σκληρυνθείσης χιόνος. Τ συνήθη παίγνια τν δν κα τ χιονοβολήματα παυσαν. χειμν κενος δν το φιλοπαίγμων. π τν κεράμων τν στεγν κρέμαντο ς ριμοι καρπο σπιθαμιαα κρύσταλλα, τ ποα ο μάγκαι τς γειτονις δν εχον πλέον ρεξιν ν τρώγουν. Τν σπέραν τς 23, Γέρος εχεν λθει π τ σχολεον περιχαρής, διότι π τς αριον παυον τ μαθήματα. Πρν ξεκρεμάσ τν «φύλακα»* π τς μασχάλης του, Γέρος πεινασμένος νοιξε τ δουλάπι, λλ οδ ψωμν ρτου ερεν κε. γραα εχεν ξέλθει, σως πρς ζήτησιν ρτου. τυχς Πατρώνα κάθητο ζαρωμένη πλησίον τς στίας, λλ στία το σβεστή. σκάλιζε τν στάκτην, νομίζουσα ν τ παιδικ φελεί της (το μόλις τετραετές, τ πτωχν κοράσιον) τι στία εχε πάντοτε τν διότητα ν θερμαίν, κα ς μ καί. λλ στάκτη το γρά. Σταλαγμο δατος, κ χιόνος τακείσης σως διά τινος λαθραίας κα παροδικς κτνος λίου, εχον ρεύσει δι τς καπνοδόχου. Γέρος, στις το πταέτης μόλις, τοιμος ν κλαύσ διότι δν ερισκε ψιχίον τι πρς κορεσμν τς πείνης του, νοιξε τ μόνον παράθυρον, χον τριν σπιθαμν μκος. οκίσκος λος, χθαμαλός, μιφάτνωτος μ εδος σοφ*, εχεν ψος δύο σως ργυιν π το δάφους μέχρι τς ροφς. Γέρος νεβίβασε σκαμνίον τι π το λιθίνου ρείσματος το παραθύρου, νέβη π το σκαμνίου, στηρίχθη δι τς ριστερς π το παραθυροφύλλου, νοικτο, στηλώθη μετ τόλμης πρς τν ροφήν, νέτεινε τν δεξιάν, κα πέσπασεν ν κρύσταλλον, κ τν κοσμούντων τος «σταλαμος»* τς στέγης. ρχισε ν τ κμυζ βραδέως κα δονικς, κα διδε κα ες τν Πατρώνα ν φάγ. πείνων τ κακόμοιρα.

* * *

γραα χτίτσα πανλθε μετ λίγον φέρουσα πργμά τι τυλιγμένον ες τν κόλπον της. Γέρος, στις γνώριζεν κ τς παιδικς του πείρας τι ποτ νευ ατίας δν φούσκωναν ο κόλποι τς μάμμης του, ναπηδήσας τρεξεν ες τ στθός της, νέβαλε τν χερα κα φκε κραυγν χαρς. Τεμάχιον ρτου εχεν «οκονομήσει» κα τν σπέραν κείνην καλή, καίτοι λίγον τι αστηρ μάμμη, τίς οδεν ντ ποίων ξευτελισμν κα δι πόσων κλιπαρήσεων! Κα τί δν θελεν ποστ, πρ ποίας θυσίας δύνατο ν πισθοδρομήσ, δι τν γάπην τν δύο τούτων παιδίων, τ ποα σαν δς παιδία δι ατήν, καθόσον σαν τ τέκνα το τέκνου της! ν τούτοις δν θελε ν δεικνύ ατος μεγάλην δυναμίαν, κα «μερο μάτι δν τος διδε». κάλει τν ρρενα «Γέρον», διότι εχε τ νομα το ληθος Γέρου της, το μακαρίτου μπαρμπα-Μιχαλιο, το ποίου τ νομα τς πόνει ν κούσ ν προφέρ. Τ ταλαίπωρον τ θλυ τ κάλει Πατρώνα θωπευτικς, κα λίγον «σν ρχοντοξεπεσμένη πο τον», μ νεχομένη ν κού τ ργυρώ, τ νομα τς κόρης της, περ δόθη ς κληρονομία ες τ ρφανόν, λεχος θανούσης κείνης. Πλν το ποκορισμο τούτου, οδεμίαν λλην πιδεικτικν τρυφερότητα πένεμεν ες τ δύο πτωχ πλάσματα, λλ μλλον πρακτικν γάπην κα προστασίαν. ταλαίπωρος γραα στρωσε δι τ δύο ρφανά, να κοιμηθσιν, νεκλίθη κα ατ πλησίον των, τος επε ν φυσήσουν ποκάτωθεν το σκεπάσματός των δι ν ζεσταθον, τος πεσχέθη ψευδομένη, λλ λπίζουσα ν παληθεύσ, τι αριον ο Χριστς θ φέρ ξύλα κα ψωμ κα μίαν χύτραν κοχλάζουσαν π το πυρός, κα μεινεν υπνος πέραν το μεσονυκτίου, ναλογιζομένη τν πικρν τύχην της.

* * *

Τ πρωί, μετ τν λειτουργίαν (το παραμον τν Χριστουγέννων) παπα-Δημήτρης, νορίτης της, παρουσιάσθη αφνης ες τν θύραν το πενιχρο οκίσκου:   Καλς τ δέχθης, τς επε μειδιν. «Καλς τ δέχθη» ατή! Κα π ποον περίμενε τίποτε; ―Ἔλαβα να γράμμα δι σέ, χτίτσα, προσέθηκεν γέρων ερεύς, τινάσσων τν χιόνα π τ ράσον κα τ σάλι του. ―Ὁρίστε, δέσποτα! Κα μακάρι χω τ φωτιά, ψιθύρισε πρς αυτήν, τ γλυκ κα τ ρακ ν τν φιλέψω; Ο ερες νέβη τν τετράβαθμον κλίμακα κα λθν κάθισεν π το σκαμνίου. ρεύνησε δ ες τν κόλπον του κα ξήγαγε μέγαν φάκελον μ πολλς κα ποικίλας σφραγδας κα γραμματόσημα.   Γράμμα, επες, παπά; πανέλαβεν χτίτσα, μόλις τότε ρχίσασα ν ννο τί τς λεγεν ερεύς. φάκελος, ν εχεν ξαγάγει κ το κόλπου του, φαίνετο νοικτς π τ ν μέρος.  Ἀπόψε φθασε τ βαπόρι, πανέλαβεν φημέριος, μένα μο τ φεραν τώρα, μόλις βγκα π τν κκλησίαν. Κα νθες τν χερα σω το φακέλου ξήγαγε διπλωμένον χαρτίον.   Τ γράμμα εναι πρς μέ, προσέθηκεν, λλ σ ποβλέπει. ―Ἐμένα; μένα; πανελάμβανεν κπληκτος γραα. παπα-Δημήτρης ξεδίπλωσε τ χαρτίον.   Εδεν Θες τν πόνον σου κα σο στέλλει μικρν βοήθειαν, επεν γαθς ερεύς. γυιός σου σο γράφει π τν μερικήν.  Ἀπ τν μέρικα; Γιάννης! Γιάννης μ θυμήθηκεν; νέκραξεν περιχαρής, ποιοσα τ σημεον το Σταυρο γραα. Κα ετα προσέθηκε:   Δόξα σοι, Θεός! ερες βαλε τ γυαλιά του κα δοκίμασε ν ναγνώσ:   Εναι κακογραμμένα, πανέλαβε, κ γ δυσκολεύομαι ν διαβάζω ατς τς τζίφρες πο βγαλαν τώρα, λλ θ προσπαθήσωμεν ν βγάλωμεν νόημα. Κα ρχισε μετ δυσκολίας, κα σκοντάπτων συχνά, ν ναγινώσκ: «Παπα-Δημήτρη, τ χέρι σου φιλ. Πρτον ρωτ δι τ ασιον, κτλ. κτλ. γ λείπω πολλ χρόνια κα δν ξεύρω ατο τί γίνονται, οτε ν ζον πέθαναν. Εμαι ες μακρινν μέρος, πολ βαθι ες τν Παναμ, κα δν χω καμμίαν συγκοινωνίαν μ λλους πατριτες πο ερίσκονται ες τν μερικήν. Πρ τριν χρόνων ντάμωσα τν (δενα) κα τν (δενα), λλ κα ατο λειπαν χρόνους πολλούς, κα δν ξευραν τί γίνεται ες τ σπίτι μας. »Ἐὰν ζ πατέρας μητέρα μου, επέ τους ν μ συγχωρήσουν, διότι δι καλ πάντα πασχίζει νθρωπος, κα ες κακ πολλς φορς βγαίνει. γ ρρώστησα δύο φορς π κακς σθένειες το τόπου δ, κα καμα πολν καιρν ες τ σπιτάλια. Τ ,τι εχα κα δν εχα πγαν ες τν σθένειαν κα μόλις γλύτωσα τν ζωήν μου. Εχα πανδρευθ πρ δέκα χρόνων, κατ τν συνήθειαν το τόπου δ, λλ τώρα εμαι πόχηρος, κα λλο καλύτερον δν ζητ παρ τ ν πιάσω λίγα χρήματα ν λθω ες τν πατρίδα, ν προφθάσω τος γονες μου ν μ ελογήσουν. Κα ν μν χουν παράπονο ες μέ, διότι τσι θέλει Θεός, κα δν μπορομε μες ν πμε κόντρα. Κα ν μ βαρυγνωμον, διότι ν δν εναι θέλημα Θεο, δν μπορε νθρωπος ν προκόψ. »Σο στέλνω δ σωκλείστως να συνάλλαγμα π νόματί σου, ν πογράψς γιωσύνη σου, κα ν φροντίσουν ν τ ξαργυρώσουν πατέρας μητέρα ἐὰν ζον. Κα ν, μ γένοιτο, εναι ποθαμένοι, ν τ ξαργυρώσς γιωσύνη σου, ν δώσς ες κανένα δελφόν μου, ἐὰν εναι ατο, ες κανν νίψι μου κα ες λλα πτωχά. Κα ν κρατήσς κα γιωσύνη σου, ἐὰν ο γονες μου εναι ποθαμένοι, ν μέρος το ποσο ατο δι τ σαρανταλείτουργα…» Πολλ λεγεν πιστολ ατη κα ν σπουδαον παρέλειπε. Δν νέφερε τ ποσν τν χρημάτων, δι σα το συναλλαγματική. παπα-Δημήτρης παρατηρήσας τ πργμα, ξέφερε τν εκασίαν, τι γράψας τν πιστολήν, λησμονήσας, νομίζων τι εχεν ρίσει τ ποσν τν χρημάτων παραπάνω, νόμισε περιττν ν τ παναλάβ παρακατιών, δι κα λεγε «το ποσο ατο». ν τούτοις φατος το χαρ τς χτίτσας, λαβούσης μετ τόσα τη εδήσεις περ το υο της. ς π τέφραν κοιμώμενος π τόσων τν, σπινθρ τς μητρικς στοργς νέθορεν κ τν σπλάγχνων ες τ πρόσωπόν της κα γεροντική, ρικνή, κα ρρυτιδωμένη ψις της γλαΐσθη μ κτνα νεότητος κα καλλονς. Τ δύο παιδία, ν κα δν νόουν περ τίνος πρόκειτο, δόντα τν χαρν τς μάμμης των, ρχισαν ν χοροπηδσι.

* * *

κρ Μαργαρίτης δν το δίως προεξοφλητής, τοκιστής, μπορος, το λα ατ μο. να φόρον πιτηδεύματος πλήρωνεν, λλ καμνε τρες τέχνας. γραα χτίτσα, ες φοβερν διατελοσα νδειαν, λαβε τ παρ το υο της ποσταλν γραμμάτιον, φ ο φαίνοντο γράμματα κόκκινα κα μαρα, λλα ντυπα κα λλα χειρόγραφα, ξ ν δν νόει τίποτε οτε γηραις φημέριος οτε ατή, κα μετέβη ες τ μαγαζ το κρ Μαργαρίτη. κρ Μαργαρίτης ρρόφησε δραγμίδα ταμβάκου, τίναξε τν βράκαν του, φ ς πιπτε πάντοτε μέρος ταμβάκου, κατεβίβασε μέχρι τν φρύων τν σκούφιαν του, βαλε τ γυαλιά του, κα ρχισε ν ξετάζ δι μακρν τ γραμμάτιον. ―Ἔρχεται π τν μέρικα; επε. Σ θυμήθηκε, βλέπω, γυιός σου. Μπράβο, χαίρομαι. Ετα πανέλαβεν: ―Ἔχει τν ριθμν 10, λλ δν ξέρομε τί εδους μονέδα ν εναι, δέκα σελλίνια, δέκα ρούπιες, δέκα κολωντα δέκα… Διεκόπη. Παρ λίγον θ λεγε «δέκα λίρες».   Ν φωνάξουμε τ δάσκαλο, μορμύρισεν κρ Μαργαρίτης, σως κενος ξεύρ ν τ διαβάσ. Τί γλσσα ν εναι τάχα; λληνοδιδάσκαλος, στις κάθητο βλέπων τος παίζοντας τ κιάμο ες παράπλευρον καφενεον, παρακληθες μετέβη ες τ μαγαζ το κρ Μαργαρίτη. Εσλθεν, ρθός, δύσκαμπτος, λαβε τ γραμμάτιον, παρεκάλεσε τν κρ Μαργαρίτην ν τν δανείσ τ γυαλιά του, κα ρχισε ν συλλαβίζ τος λατινικος χαρακτρας:   Πρέπει ν εναι γγλικά, επεν, κτς ν εναι γερμανικά. π πο ρχεται ατ τ δελτάριον;  Ἀπ τν μέρικα, κρ δάσκαλε, επεν θεια-χτίτσα.  Ἀπ τν μερικήν; τότε θ εναι γγλικόν. Κα τατα λέγων προσεπάθει ν συλλαβίσ τς λέξεις ten pounds sterling*, ς φερε χειρογράφους πιταγή.   Sterling, επε· sterling θ σημαίν τάλληρον, πιστεύω. λέξις φαίνεται ν εναι τς ατς τυμολογίας, πεφάνθη δογματικς. Κα πέστρεψε τ γραμμάτιον ες χερας το κρ Μαργαρίτη.   Ατ θ εναι, επε, κα πειδ πάρχει π τς κεφαλίδος ριθμς 10, θ εναι χωρς λλο γραμμάτιον δι δέκα τάλληρα. Τ κάτω-κάτω, φείλω ν σς επω τι δν γνωρίζω π χρηματιστικά. Ες λλα μες σχολούμεθα, ο νθρωποι τν γραμμάτων. Κα τοτο επών, πειδ σθάνθη ψχος ες τ κατάψυχρον κα πλακόστρωτον μαγαζεον το κρ Μαργαρίτη, πέστρεψεν ες τ καφενεον, να θερμανθ.

* * *

κρ Μαργαρίτης εχεν ρχίσει ν τρίβ τς χερας, κα κάτι φαίνετο σκεπτόμενος.   Τώρα, τί τ θέλεις, επε στραφες πρς τν γρααν, ο καιρο εναι δύσκολοι, μεγάλα κεσάτια. Ν τ πάρω, ν σο τ ξαργυρώσω, ξέρω πς εναι σίγουρος παράς μου, ξέρω ν δν εναι κα ψεύτικο; π κε κάτω, π τν χαμένον κόσμον, περιμένεις λήθεια; λες ο ψευτιές, ο καλπουζανις π κε μς ρχονται. Γυρίζουν τόσα χρόνια, ο σουρτούκηδες (μ συγχωρες, δν λέγω τ γυιό σου) κε πο ψένει λιος τ ψωμί, κα δν νοιάζονται ν στείλουν ναν παρά, να σωστν παρά, μοναχ στέλνουν παλιόχαρτα. φερε δύο βόλτες περ τ τεράστιον λογιστήριόν του, κα πανέλαβε:   Κα δν εναι μικρ πργμα ατό, ν σ χαρ, εναι δέκα τάλλαρα! Ν εχα δέκα τάλλαρα γώ, παντρευόμουνα. Ετα ξηκολούθησε:   Μ τί ν σο π, σ λυπομαι, πο εσαι καλ γυναίκα, κ χεις κ κενα τ ρφανά. Ν κρατήσω γ νάμισυ τάλλαρο δι τος κινδύνους πο τρέχω κα γι τ χτώμισυ πλιά… Κα γι νά μαστε σίγουροι, μ γυρεύς κολωντα, ν σο δώσω πεντόφραγκα, γι νά μαστε μέσα. χτώμισυ πεντόφραγκα λοιπόν… ! ξέχασα!… Τοναντίον, δν εχε ξεχάσει· π ρχς τς συνεντεύξεως ατ σκέπτετο. ―Ὁ συχωρεμένος Μιχαλις κάτι κανε ν μο δίν, δν θυμομαι τώρα… Κα πέστρεψεν ες τ λογιστήριόν του:   Μ κ κενος τελμπεντέρης γαμπρός σου, μο φαγε δύο τάλλαρα θαρρ. Κα πλίσθη μ τ πελώριον κατάστιχόν του:   Εναι δίκιο ν τ κρατήσω… σένα, σα σο δώσω, θ σο φανον χάρισμα. νοιξε τ κατάστιχον. Α κατάπυκνοι κα μαυροβολοσαι σελίδες το καταστίχου τούτου μοίαζον μ πίονας γρούς, μ γν γαθήν. ,τι σπειρέ τις ν ατ, καρποφόρει πολλαπλασίως. το ς ν κοπτέ τις τ φύλλα το δενδρυλλίου, κάστοτε τε γίνετο ξόφλησις κονδυλίου τινός, λλ ρίζα μενεν π τν γν, μέλλουσα κα πάλιν ν ναβλαστήσ. κρ Μαργαρίτης ερε παρευθς τος δύο λογαριασμούς. ―Ἐννι κα δεκαπέντε μο χρωστοσεν μακαρίτης ντρας σου, επε· κα δύο τάλλαρα δανεικ κι γύριστα το γαμπρο σου γίνονται… Κα λαβν κάλαμον ρχισε ν κτελ τν πρόσθεσιν πρτον κα τν ναγωγν τν ταλλήρων ες δραχμάς, ετα τν φαίρεσιν π το ποσο τν δέκα γαλλικν ταλλήρων.   Κάνει ν σο δίνω… ρχισε ν λέγ κρ Μαργαρίτης. Τ στιγμ κείνη εσλθε νέον πρόσωπον.

* * *

το μπορος Συριανός, παρεπιδημν δι ποθέσεις ες τν μικρν νσον. μα εσελθν διηυθύνθη μετ μεγίστης λευθερίας κα θάρρους ες τ λογιστήριον, που στατο κρ Μαργαρίτης.   Τί χουμε κρ Μαργαρίτη;… Τ εν ατό; επεν δν πρόχειρον π το λογιστηρίου τ γραμμάτιον τς πτωχς χήρας. Κα λαβν τοτο ες χερας:   Συναλλαγματικ δι δέκα γγλικς λίρας π τν μερικήν, επε καθαρ τ φων. Πο ερέθη δ; Κάμνεις κα τέτοιες δουλειές, κρ Μαργαρίτη;   Γι δέκα λίρες! πανέλαβεν αθορμήτως θεια-χτίτσα κούσασα εκρινς τν λέξιν.   Ναί, δι δέκα γγλικς λίρας, επε κα πάλιν στραφες πρς ατν ρμουπολίτης. Μήπως εναι δικό σου;   Μάλιστα. θεια-χτίτσα, ν καταφάσει, λεγε πάντοτε ναί, λλ νν πόρει κα ατ πς επεμάλιστα, κα πο ερε τν λέξιν ταύτην.   Γι δέκα ναπολεόνια θ εναι σως, επε δάκνων τ χείλη κρ Μαργαρίτης.   Σο λέγω δι δέκα γγλικς λίρας, πανέλαβε κα αθις Συριανς μπορος. Παίρνεις π λόγια; Κα ρριψε δεύτερον μακρν βλέμμα π το γραμματίου:   Εναι σίγουρος παράς, ρζν-κοντάν*, σο λέγω. Θ τ ξοφλήσς, τ ξοφλ μέσως; Κα καμε κίνημα ν ξαγάγ τ χρηματοφυλάκιόν του.   Μπορε ν τ πάρ κανες γι ννέα λίρες… γαλλικές, επε διστάζων κρ Μαργαρίτης.   Γαλλικές; Τ παίρνω γ δι ννι γγλικές. Κα στρέψας πισθεν τ φύλλον το χάρτου, εδε τν πογραφν ν εχε βάλει γαθς ερεύς, παρέβαλεν ατν μ τ νομα τ φερόμενον ν τ κειμέν, κα τν ερε σύμφωνον. Κα νοίξας τ χρηματοφυλάκιον μέτρησεν ες τν χερα τς θεια-χτίτσας κα πρ τν κθάμβων φθαλμν ατς ννέα στιλπνοτάτας γγλικς λίρας. Κα δο διατί πτωχ γραα φόρει τ μέρ τν Χριστουγέννων καινουργ «δολην»* μανδήλαν, τ δ δύο ρφαν εχον καθαρ ποκαμισάκια δι τ σχν μέλη των κα θερμν πόδεσιν δι τος παγωμένους πόδας των.

(1889)

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΠΑΝΤΑ, ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ, ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Ν. Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΟΣ, ΑΘΗΝΑ 1982, Σελ. 115-124 Πηγή



Επιστροφή στην
Αρχική σελίδα